تجهیزات کش و اعلام حریق
در کنترل و اطفای حریق زمان نقش تعیین کننده ای دارد. در صورتی که مامورین اطفاء یا سامانه های اطفاء به موقع خبر نشوند به علت گسترش تصاعدی حریق، مهار آن دشوار می گردد. کشف و اعلام به موقع حریق در لحظات اولیه نقش مهمی در کنترل خسارات دارد. تجربه نشان داده است که بسیاری از حریق ها در خارج ساعات کار کارگاه ها یا اماکن و در مواردی که افراد حضور ندارند، اتفاق می افتد. در برخی اماکن که حضور افراد به طور دائم میسر نیست بایستی تجهیزاتی برای کشف و اعلام حریق پیش بینی گردد.
[caption id="attachment_7716" align="aligncenter" width="849"] سامانه کشف و اعلام حریق[/caption]
کشف و اعلام ه موقع آتش سوزی می تواند از بسیاری صدمات به افراد و از بین رفتن سرمایه جلوگیری نماید. روشها و وسایل اعلام خطر متنوع بوده و بنا به امکانات مالی و اهمیت موضوع از یکی از روش های دستی، خودکار یا ترکیبی از آن دو استفاده می گردد.
در این روش، کشف و اعلام حریق توسط افراد شاغل یا ساکن انجام می گردد. مزایای این روش ارزانی و سادگی آن است. سامانه های خبر دهی دستی مبتنی بر امکانات موجود در محل بوده و شامل موارد زیر می باشد:
1- اعلام دستی از طریق آژیر دستی: این وسایل جزء روش های قدیمی بوده و امروزه متداول نیست. آژیر مکانیکی بوده و فرد دستگیره آژیر دستی چرخانده و در اثر چرخش آن آژیر به صدا در می آید.
2- اعلام توسط سامانه الکتریکی: در این روش به فواصل مختلف کلیدهای مخصوص که دارای درپوش شیشه ای می باشند، نصب می گردد. معمولا کنار این کلیدها چکش مخصوصی نیز قرار دارد که پس از شکستن شیشه به طور خودکار یا توسط فشار دادن شستی آن، آژیرهای اعلام حریق به صدا در می آید. در این حالت ممکن است چراغهای هشدار دهنده نیز روشن گردد یا مرکز عملیات آتش نشانی با توجه به کد مربوط با خبر گردد.
3- اعلام توسط بلندگو: تنها تفاوت آن با روش قبلی، امکان ارسال پیام از طریق بلندگو یا آژیر توسط سامانه صوتی مجموعه است.
4- استفاده از تلفن: تلفن بایستی به فواصل مناسب در کارگاه نصب شده و شماره مرکز آتش نشانی روی آن قید شده باشد. در برخی کارگاهها کنار جعبه F تلفن یا پریز تلفن (جک تلفن مرکزی) جهت مکالمه پیش بینی می شود.
حداکثر فاصله دسترسی افراد در هر محدوده با کلیدهای اعلام کننده باید 30 متر و ارتفاع آنها از سطح زمین حداقل 110 و حداکثر 140 سانتیمتر باشد. تمام کلیدها نیز باید هم شکل باشند و در محل های مناسب با تباین رنگ کافی نصب و آموزش لازم در استفاده آنها داده شود.
سامانه خودکار شامل کاشفهای حریق، کابل های رابط و منبع تغذیه است. این سامانه به دلیل حساسیت بالا می تواند در مراحل اولیه، آتش را شناسایی و به مرکز کنترل و اعلام حریق، گزارش نماید.
* انواع کاشف های خودکار حریق شامل 4 دسته زیر هستند:
الف) کاشف های حرارتی
ب) کاشف های دودی (ذرات)
ج) کاشف های شعله ای
د) کاشف های گازیاب
کاشف های حرارتی
[caption id="attachment_7717" align="aligncenter" width="849"] سامانه کشف و اعلام حریق[/caption]
این نوع کاشف های آتش با توجه به مکانیسم و ساختمان خود به صورت اپتیکی یا حرارتی حریق را شناسایی می کنند و در دو نوع ساخته شده اند:
الف) کاشف حرارتی ثابت
ب) کاشف حرارتی متغیر
این دستگاه ها وقتی به کار می افتند که حرارت معینی برای تحریک گیرند آن در موقعیت کاشف ایجاد شده باشد. حد عمل این کاشف ها عموما 135 F یا حدود 60C می باشد. سنسور کاشف ممکن است فیوزی ذوب شونده یا فیوزهای مبتنی بر خاصیت ترموکوپل یا بی متالیک باشد که در هر دو حالت دریافت حرارت کافی باعث عمل دستگاه می گردد. در مقایسه این دو نوع، کاشف بی متالیک ارجحیت دارد زیرا پس از هر بار عمل کشف حریق برای دفعات بعد قابل استفاده است. متحرک بی متال به شکل دیسک مقعری است که پس از انبساط سطحی در اثر افزایش درجه حرارت ناشی از حریق جریان برق را در مدار برقرار می کند.
در نوع حرارتی متغیر، هر گاه روند افزایش درجه حرارت هوای محدود کاشف با روند قابل قبول دستگاه متناسب نباشد، دستگاه عمل می کند. در این کاشف المنت های عمل کننده بر حسب سرعت تغییرات درجه حرارت 12-15K در هر دقیقه عمل می کنند. در صورتی که سرعت افزایش دما بیش از این مقدار باشد، دستگاه عمل می کند.
ساختمان این نوع شامل یک لوله مسی یا محفظه است که هر گاه هوای داخل لوله مسی (به شکل حلقوی) یا محفظه بر اثر گرما منبسط شود، با بالا رفتن فشار، دیافراگم قابل انعطاف تحت فشار داخلی جریان برق را برقرار می کند. لازم به ذکر است که محفظه کاملا بسته نیست و برای حذف خطای ناشی از تغییرات فشار هوای محیط و جلوگیری از اعلام کاذب، روزنه کوچکی برای دیافراگم تعبیه شده است.
این نوع از کاشف ها برای تشخیص انواع ذرات حاصل از آتش سوزی مناسب و بر دو نوع می باشند:
الف) کاشف یونیزه
ب) کاشف فتو الکتریک
این کاشف طوری طراحی شده که می تواند حضور ذرات 01/0 تا یک میکرون را به راحتی تشخیص دهد. محفظه نیمه هادی دستگاه به طور مرتب هوای عبوری را یونیزه می کند. یونیزاسیون هوای داخل محفظه توسط پرتو آلفا از منبع رادیواکتیو امکان پذیر شده است. مولکول های یونیزه هوا به طور مرتب توسط الکترود محفظه جذب می شوند، لذا ولتاژ کوچکی همواره برقرار می باشد. ورود ذرات بداخل محفظه و چسبیدن مولکول های هوا یونیزه به ذرات باردار باعث سقوط آنها و کاهش ولتاز دستگاه می گردد. تغییر ولتاژ توسط کاشف، به عنوان حریق درک شده و باعث برقراری جریان در مدار اعلام حریق می شود.
در صورتی که محل قرار گیری این کاشف ها حاوی هوای مرطوب یا حاوی ذرات روغنی باشد روی عملکرد دستگاه اثر نامطلوب می گذارد و ممکن است پالسهای اشتباه مخابره کند. مزیت اصلی این دسته، سرعت عمل بالای آنها در کشف حریق می باشد. معایب آنها شامل عدم حساسیت کافی در فاز اول حریق، حساسیت به رطوبت و حرارت، نیاز به تنظیم دوره ای، عدم امکان استفاده در مکان هایی که اصولا انتشار ذرات دارد، عدم حساسیت کافی در مقابل ذرات نسبتا بزرگ، ذرات PVC و نیاز به تنظیم مجدد پس از هر بار اعلام آتش سوزی است.
در محفظه این کاشف یک منبع تولید نور مرئی یا لیزر که به طور مستقیم یا تحت زاویه 90 درجه با انعکاس از روی آینه، بر چشم الکترونیک (سل.ل فتو الکتریک) می تابد قرار دارد. در صورت وجود تیرگی ناشی از ذرات تاری با توجه به محدوده تشخیص تعریف شده برای کاشف، جریان نور کاهش پیدا نموده و باعث تحریک آن و اعلام حریق می گردد.
الف) عکس العمل سریع در مقابل ذرات حتی در تراکم ناچیز
ب) عکس العمل سریع در مقابل آتش سوزی های بدون شعله
ج) عدم عکس العمل به جریان شدید هوا
د) عدم وجود چشمه های رادیواکتیو و خطرات ناشی از مواد پرتوزا
ه) عدم حساسیت به رطوبت و الکتریسیته ساکن و تغییرات فشار هوا
و) عدم نیاز به تنظیم مجدد
الف) کاهش شدید حساسیت در ذرات با قطر کمتر از طول موج نور مرئی.
ب) حساسیت بالا به ذرات تیره نسبت به ذرات خاکستری.
ج) امکان سوختن لامپ.
د) امکان کثیفی سطح لامپ، آینه و سلول فتو الکتریک.
همان گونه که اسم این کاشف ها پیداست، به نور مرئی شعله که دارای طول موج 760-380 نانومتر باشد حساس هستند و جزء کاشف های سریع و مطمئن به حساب می آیند. این گروه شبیه به نوع فتو الکتریک ولی با حساسیت بالا می باشد. در این نوع به جای لامپ منبع نور عمل کننده، پرتوهای نور مرئی ناشی از حریق توسط عدسی هایی متمرکز و به سلول فتو الکتریک تابانده می شود. انواعی از کاشف های شعله برای محدوده فرو سرخ یا فرا بنفش نیز پوشش دارند زیرا عملا محدوده ای از این طیف ها نیز به همراه شعله منتشر می گردد.
کاشف های گازیاب نوع ویژه ای هستند که برای تشخیص گازهای قابل انفجار یا گازهای ناشی از حریق به کار می روند. این وسایل در واقع نوعی از وسایل اندازه گیری یا مانیتورینگ گازها می باشند که کاربرد ویژه داشته و در تراکم خاصی برای جلوگیری از انفجار گاز اعلام خطر می نمایند. این کاشف ها معمولا برای یک گاز یا بخار بوده و در تراکم معینی فعال می گردند.
لازم است که کاشف توسط علائم نوری چشمک زن یا علائم صوتی متناوب، لاقل هر 15 ثانیه به مدت 5/0 ثانیه آماده به کار بودن سامانه را اعلام نماید. کلیه کاشفها بایستی تابع یکی از استانداردهای BS-5839 یا استاندارد ملی ISIRI-3706 باشد. در هر ناحیه از منطقه بندی حریق بایستی حداقل دو کاشف وجود داشته باشد. حداکثر محدوده قابل قبول طبق استاندارد کشوری برای کاشف های دودی 50 متر مربع به ازای هر کاشف و 37 متر مربع به ازای هر کاشف حرارتی در فضای بسته می باشد (استاندارد IPS-E-SF-260). چیدمان کاشف های حریق برای هر طبقه باید مجزا و منظم باشد که در هنگام عمل کل محدوده مورد نظر را پوشش دهد. کاشف های گازیاب و نشت یاب که برای جلوگیری از انفجار و اشتعال یا برای محافظت افراد در برابر مسمومیت مواد شیمیایی مورد نیازتشخیص داده میشوند باید علاوه بر شبکه عمومی کشف و اعلام حریق و به طور موضعی در محلهای مربوطه نصب گردند و طوری با مرکز کنترل حریق متصل باشند که پیامهای آنها با شبکه کشف و اعلام حریق اشتباه نشود.
موارد زیر بایستی در انتخاب کاشف های حریق مورد توجه قرار گیرد:
1_ در صورتی که محل کار ماهیتا دارای شعله، دود، ذرات یا حرارت است نمی توان از کاشفهای حساس به ماهیت کار استفاده نمود بلکه بایستی کاشف شرایط غیر عادی را کشف نماید.
2_ نوع و حساسیت کاشف با توجه به ریسک حریق و ارزشی که کالاهای محیط دارند انتخاب میگردد.
3_ کاشف ها معمولا در سقف یا در شرایط ویژه روی دیوارها در ارتفاع بالا نصب میگردند و نبایستی انها را مجاور منابع گول زننده نصب نمود.
4_ برای افزایش ضریب اطمینان کارایی سامانه بهتر است در هر محدوده از دو نوع کاشف استفاده شود که یکی از آنها حرارتی خواهد بود.
5_ برای کاشف های دود بایستی جریان طبیعی هوا مد نظر قرار گیرد، بطوری که جهت جریان هوا بتواند ذرات را به سمت کاشف هدایت نماید.
6_ در صورتی که کاشف در سقف نصب شود، نبایستی فاصله ای کمتر از یک اینچ و بیشتر از 4 اینچ از سقف داشته باشد و در سقف جا سازی نشود. اگر روی دیوار نصب می شود بیشتر از 12 اینچ از سقف فاصله نداشته باشد.
7_ تعداد کاشف ها وابسته به مساحت حوزه حفاظتی زیر آن است که برای نوع حرارتی و دودی متفاوت میباشد.
8_ فاصله کاشف ها از هم بر اساس تعداد مورد نیاز و مساحت محدوده حریق تعیین می شود.
9_ ارتفاع قرارگیری کاشف در نوع حرارتی حداکثر برای درجه یک 9 متر و درجه سه حداکثر 6 متر و در نوع دودی حداکثر 10 متر می باشد.
10_ محدوده حفاظتی و حداکثر ارتفاع، وابسته به حساسیت کاشف و شدت (یا تراکم) محصول حریق می باشد، تعیین محدوده قطعی موثر باید بر اساس مشخصاتی که سازنده اعلام می نماید یا توسط آزمایش کنترل کیفی صورت پذیرد. لذا باید همواره جانب احتیاط را در طراحی مد نظر قرار داد.
11_ لازم است که در سامانه کشف کاشف توسط علائم نوری چشمک زن یا علائم صوتی متناوب، لااقل هر 15 ثانیه به مدت 5/0 ثانیه آماده به کار بودن سامانه را اعلام نماید.
12_ مشخصات و کیفیت فنی کلیه کاشفها بایستی تابع یکی از استانداردهای BS-5839 یا استاندارد ملی ISIRI-3706 باشد.
13_ مسیرهای عبور کابل های برق باید ایمن ترین مسیر باشند.
14_ در هر ناحیه از منطقه بندی حریق بایستی حداقل دو کاشف وجود داشته باشد.
چیدمان کاشف های حریق برای هر طبقه باید مجزا و منظم باشد به طوری که در هنگام عمل کل محدوده مورد نظر را پوشش دهد. برای این منظور باید تعداد کاشف ها بر مبنای وسعت و خصوصیات محدوده پوششی محاسبه گردند و نحوه چیدمان آنها نیز معلوم گردد. همان گونه که قبلا عنوان گردید محدوده پوششی هر افشانه یک مخروط در نظر گرفته می شود و برای پوشش کامل هر ناحیه باید به تعداد کافی کاشف نصب گردد به طوری که هیچ نقطه کوری در محدوده پوشش وجود نداشته باشد.
نکته مهم این است که در هر محدوده بر مبنای ماهیت حریق دو نوع کاشف باید نصب گردد و از آنجایی که مساحت حفاظتی هر نوع کاشف متفاوت است باید محاسبات برای هر یک جداگانه صورت گیرد و در چیدمان نیز این موضوع به گونه ای لحاظ گردد که تناوب قرار گیری کاشف ها در کل محدوده توام با نظم باشد. بهتر است در چیدمان کاشف های غیر هم نوع یک در میان با کاشف نوع دیگر نصب گردند. طبعا سامانه الکتریک و کابل کشی تا پانل کنترل هر نوع از کاشف ها مجزای از نوع دیگر خواهد بود.
برای چیدمان منظم کاشف های حریق ابتدا لازم است محاسبه تعداد کاشف مورد نیاز انجام گردد. برای محدوده های منتظم و چهارضلعی این کار ساده است اما برای محدوده های چند ضلعی، گوشه دار یا حتی مدور ممکن است نیاز به طراحی شبکه کشف حریق باشد، در این موارد نکته اساسی این است که علاوه بر شرط منظم بودن چیدمان، نباید هیچ محدوده ای دور از دسترس پوشش کاشف های حریق باشد یا به عنوان نقطه کور در آید. در محاسبات تعیین تعداد کاشف، مساحت محدوده مورد نظر بر مساحت حفاظتی هر کاشف مطابق استاندارد مورد پذیرش و همچنین قابلیت و کارایی کاشف تقسیم و نتیجه با تقریب بالا گرد می شود.
در مرحله بعد
برای چیدمان منتظم فواصل کاشف ها در دو طرف باید برابر و منتظم باشد. تعیین تعداد ردیف کاشف و تعداد کاشف در هر ردیف اولین قدم در چیدمان است و این مقادیر وابسته به نسبت طول و عرض مکان و تعداد کل محاسبه شده کاشف می باشد. به هر حال نسبت تعداد کاشف در هر ردیف به تعداد ردیفها باید حدودا برابر با نسبت طول به عرض مکان باشد: N/M≈L/W
* لازم است توجه شود که مقادیر فواصل کاشف ها در طول و عرض مکان حتی الامکان برابر باشد. در غیر این صورت پوشش آنها یکدست نخواهد بود. اختلاف در این فاصله ها تا 10% قابل اغماض است.
نکته مهم اینکه برابر توصیه های قبلی چون در هر محل دو نوع کاشف طراحی و نصب میگردد تناوب قرار گیری آنها در سقف باید به گونه ای باشد که تمام محدوده را پوشش دهد و یک دستی و زیبایی نیز ملاک جا نمایی آنها باشد.
مرکز کنترل و اعلام حریق به سامانه سخت افزاری و نرم افزاری اطلاق می شود که اعلام حریق ابتدا به آن مرکز ارسال و مرکز مربوطه توانایی اجرایی تصمیم گیری برای اعلام و هدایت عملیات اطفاء را داشته باشد. حداقل قابلیت های مرکز اعلام حریق که باید به صورت تمام وقت فعال باشد شامل موارد زیر است:
1_ بین سامانه کشف و وسایل اعلام خطر به شاغلین یا ساکنین ارتباط برقرار نماید.
2_ بین سامانه کشف و اطفاء حریق ارتباط برقرار نماید.
3_ معیب سامانه کشف و اعلام را درک و نشان دهد.
4_ نقاط وقوع حریق را روی تابلو نشان می دهد.
سامانه کنترل و اعلام خودکار حریق باید گواهی مطابقت با استانداردهای معتبر نظیر BS-5490, BS5445, BS5439, NFPA22e، یا استاندارد ملی متناظر را داشته باشند. در پانل کنترل باید محدوده هایی که کاشفها عمل نموده اند به طور واضح نشان داده شوند. در این سامانه هر نوع نقص یا خطا باید بر روی پانل نشان داده شود و علاوه بر آن هشدار صوتی نیز برای مسئول مربوطه ارسال گردد. مرکز کنترل و اعلام حریق باید در یک تابلو یا تابلوهایی که طبق استاندارد ساخته شده باشند جای گیرد. برای جلوگیری از نفوذ گرد و غبار، بخش فوقانی محفظه تابلو نباید به جز محل ورود کابل منفذ دیگری داشته و محل عبور کابل نیز باید درز بندی گردد. هدایت مرکز کنترل و اعلام حریق می تواند به طور خودکار یا نیمه خودکار باشد در نوع نیمه خودکار اطلاعات بایستی توسط اپراتور دریافت و تصمیم لازم اتخاذ گردد.
در مرکز خودکار اعلام حریق لازم است که کلیه ناحیه های حریق بر روی تابلو مربوطه دارای نشانگر بوده و هنگام رسیدن پیام الکتریکی از کاشفهای هر ناحیه، در صورت لزوم آژیر صوتی نیز به صدا در آید. هنگام عادی بودن وضعیت، چراغ هر محدوده با زنگ سبز، هنگام حریق، چراغ قرمز و در صورت نقص سامانه، چراغ زرد مربوط به هر ناحیه روشن گردد.
راه های دریافت اطلاعات منحصر به کلیدهای شستی اعلام حریق یا کاشف نیست، بلکه تلفن و خطوط کامپیوتری نیز می تواند راه دریافت اطلاعات باشد. در سامانه خودکار، مرکز بایستی قابلیت لازم جهت دریافت و پردازش اطلاعات را داشته و بتواند بطور متناسب تصمیم گیری، رهبری و عملیات اطفاء را هدایت نماید. برای اعلام خطر به شاغلین همواره نیاز به مرکز کنترل و اعلام حریق نیست بلکه یک سامانه ساده آژیر یا زنگ که متصل به شستی ها یا طبق قرارداد، هنگام رسیدن یک سیگنال توام از حداقل دو کاشف خودکار یا بیشتر فعال می گردد.
در مرکز خودکار اعلام حریق لازم است که کلیه ناحیه های حریق بر روی تابلو مربوطه دارای نشانگر بوده و هنگام رسیدن پیام الکتریکی از کاشفهای هر ناحیه، در صورت لزوم آژیر صوتی نیز به صدا در آید. هنگام عادی بودن وضعیت، چراغ هر محدوده با رنگ سبز، هنگام حریق، چراغ قرمز و در صورت نقص سامانه، چراغ زرد مربوط به هر ناحیه روشن می گردد. در صورتی که علائم نوری نشانگرها چشمک زن باشد، بایستی دوره های روشن و خاموش شدن آن کمتر از 25/0 ثانیه نباشد. لازم است منبع تغذیه الکتریکی مناسب که بتواند همواره سامانه را در حال کار نگه دارد، پیش بینی شود و علاوه بر برق شهر منبع اضطراری UPS می تواند چنین هدفی را تامین نماید.
پیام های اعلام حریق می تواند برای ساکنین، شاغلین، گروه عملیاتی یا سامانه های عملیاتی اطفاء حریق باشد که برای هر یک متفاوت خواهد بود. پیامها می تواند به صورت صوتی، نوری یا ترکیبی از این دو باشد. ویژگی های مهم سامانه پیام خطر حریق شامل موارد زیر باشد:
1_ در هر محل باید حداقل 2 دستگاه خبر کننده وجود داشته باشد تا در صورت خرابی حداقل یکی از آنها عمل نماید.
2_ در سامانه اعلام بایستی روش و وسیله مورد نظر برای ساکت کردن خبر کننده پیش بینی شود به طوری که برای دفعات بعد اماده استفاده گردد.
3_ تراز فشار صوت تولید شده توسط مولد خبر کننده نباید از صدای محیط کمتر باشد، بهتر است تراز فشار صوت 5Db از صدای محیط بیشتر باشد. در صورتی که تراز فشار صوت محیط فوق العاده بالا باشد باید مولد صوتی در خارج کارگاه کارگاه نیز نصب گردد. بالا بودن تراز فشار صوت مولد همیشه مطلوب نیست، در صورت امکان از تعداد بیشتر و تراز صدای پایین تر استفاده شود. در اماکن آرام نباید تراز فشار صوت مولد از 65 دس بل بیشتر باشد. پیام صوتی می تواند زنگ، آژیر و امثال آن باشد و لازم است که صوت به صوت متناوب و شناخته شده برای افراد پخش گردد تا با صدای سایر منابع مانند تلفن یا آژیر شروع و خاتمه کار اشتباه نگردد.
4_ در صورتی که از هشدار دهنده صوتی استفاده می شود، در صورت نبودن افراد در اطراف محل مورد نظر صوت تا فاصله 5/1 کسلومتری باید شنیده شود. در اماکن باز به ازای هر 2000 مترمربع یک هشدار دهنده صوتی لازم است. پیام صوتی باید حداقل 30 و حداکثر 100 ثانیه تداوم داشته باشد و ترتیب روشن و خاموش بودن آن 8-5 ثانیه روشن و 5-3 ثانیه خاموش باشد.
5_ برای محیط های خاص مانند بیمارستان، آسایشگاه و امثال آن لازم است لز پیام های نوری به همراه پیام صوتی مناسب استفاده شود تا باعث اضطراب و ترس نگردد. پیام نوری می تواند چراغ گردان یا چراغ های قرمز علامت دار یا حروف دار باشد و در محلی نصب گردد که در معرض دید اکثریت افراد باشد.
6_ هنگامی که علائم الکتریکی جهت راه اندازی سامانه های اطفاء حریق ارسال می گردد، لازم است ابتدا به افراد برای تخلیه محل فرصت کافی داده شود.
7_ در صورتی که پیام حریق برای تیم های عملیاتی اطفاء ارسال می گردد، بایستی روی تابلو یا نقشه در کوتاهترین زمان ممکن موقعیت حریق نشان داده شود.
8_ هنگامی که علائم الکتریکی جهت راه اندازی سامانه های اطفاء حریق ارسال می گردد، لازم است ابتدا به افراد برای تخلیه محل فرصت کافی داده شود.
9_ در صورتی که پیام حریق برای تیم های عملیاتی اطفاء ارسال می گردد، بایستی روی تابلو یا نقشه در کوتاهترین زمان ممکن موقعیت حریق نشان داده شود. امکانات لازم باید برای ارتباط سریع و مطمئن با نزدیک ترین مراکز آتش نشانی و امدادی نیز در مرکز کنترل پیش بینی شده باشد.
10_ در هر محدوده باید علائم و تابلوهای راهنمای مناسب برای هدایت و تخلیه افراد پیش بینی شده باشد. همچنین سامانه روشنایی اضطراری با شدت روشنایی محیطی حداقل 10 لوکس تامین گردد.
11_ استفاده از یک سامانه رایانه ای برای مرکز اعلام و کنترل حریق در صورتی که استفاده انحصاری برای این امر داشته باشد و کلیه خصوصیات مورد نظر در مواد قبلی راداشته باشد بلامانع است. در این سامانه هر نوع نقص یا خطا باید در کمتر از 5 دقیقه به اطلاع مسئول مربوطه رسانیده شود.
12_ در هر طبقه از ساختمان کارگاه بایتسی تعداد کافی وسایل اعلام خطر حریق دستی وجود داشته باشد و این وسایل را باید در جعبه های شیشه ای در محلی قرارداد که برای رسیدن به آنها طی مسافت بیش از 30 متر ضروری نباشد. کلیدهای اعلام دستی حریق باید در ارتفاع یک متری نصب شوند. کلیدهای اعلام خطر دستی بایستی به وسیله رنگ قرمز که در محل نصب آنها به کار رفته کاملا مشخص باشند و به سهولت در دسترس بوده و در مسیر طبیعی فرار از آتش قرار داشته باشد.
13_ باید در هر کارگاه یک خط تلفن اضطراری یا بی سیم برای خبر دهی هنگام بحران یا خطر آتش سوزی نصب گردد.
14_ بایستی در خصوص اقدامات سطوح مختلف کارکنان و مسئولین در کارگاه دستورالعمل خاصی تهیه گردد تا وظایف هر یک هنگام بروز فوریت روشن باشد.
15_ بایستی اطمینان حاصل گردد که کلیه وسایل، اجزاء، ترکیبات و ملحقات آن که بر اساس الزامات این آئین نامه نصب شده اند از نظر فنی و کیفیت مورد تائید استاندارد بین المللی یا ملی می باشند.
16_ بایستی اطمینان حاصل گردد که کلیه اجزاء سامانه موضوع این مبحث بعد از هر گونه آزمون یا استفاده ای برای استفاده مجدد به حالت اول خود برگردانده شده اند.
برای انجام بازرسی و تعمیرات یا تغییر در برنامه نرم افزاری لازم است محدوده صلاحیت افراد معلوم باشد. هر بار از کار انداختن سامانه باید به منزله وصل مجدد برای عمل بعدی باشد، لذا صلاحیت دسترسی افراد برای از کار انداختن سامانه بایستی قبلا تعریف گردد. برای این منظور 3 حد دسترسی تعریف شده است:
الف) دسترسی درجه یک، منحصر به فرد ذیصلاح برای تعمیرات یا مسئولین فنی است.
ب) دسترسی درجه دو، منحصر به اپراتور ذیصلاح می باشد.
ج) دسترسی درجه سه، این حد دسترسی مربوط به کسانی که آموزش کافی دیده باشند و مسئولیت آنها معلوم شده باشد.
برای اطمینان از صحت عملکرد سامانه لازم است بطور مداوم بر اساس توصیه سازنده سامانه یا استاندارد مربوطه آزمون لازم بعمل آید در اینجا مهمترین و متداولترین آزمونها معرفی شده است.
1_ مشاهده علائم نشانگرها و در صورت وجود هر گونه خطا و اشکال فنی ثبت آن در دفتر مخصوص و گزارش آن.
2_ پیگیری رفع اشکال سامانه.
3_ پیگیری رفع اشکال روز قبل با توجه به دفتر ثبت اشکال.
1_ تست چند کاشف و کلید شستی اعلام حریق به طوری که در یک دوره بازرسی کلیه کاشفها و شستی تست شوند.
2_ تست اتصالات و کار باتری (منبع تغذیه و برق اضطراری)
3_ تست کلیه آژیرها و زنگ های اعلام خطر به صورت تک آژیر (یکبار برای یک ثانیه) و بعد از آن برگشت به حالت اول
4_ ثبت نتایج تست اجزای سامانه در دفتر مخصوص
5_ اعلام موارد اشکال و پیگیری رفع نقص
1_ بررسی موارد ثبت تست سامانه در دفتر مخصوص و عملیات انجام شده برای رفع نقص
2_ تست چند کاشف به طور تصادفی
3_ تست اجزای منبع تغذیه اضطراری
4_ تست چند شستی و آژیر بطور تصادفی
5_تست مرکز اعلام حریق با توجه به دستورالعمل سازنده
6_ تست کلیه خطوط از نظر مکانیکی و اتصالات در محل تقسیم
7_ ثبت نتیجه تست سه ماهه در دفتر مخصوص
8_ اعلام موارد اشکال و پیگیری رفع نقص
1_ انجام کلیه موارد تست سه ماهه
2_ تست کلیه کاشف ها بطور جداگانه (برداشتن از محل، نظافت و تست در آزمایشگاه) بدیهی است که در هر بار تعدادی از کاشفها جهت تست از محل خارج می گردند تا در صورت بروز حریق مشکلی پیش نیاید.
3_ تست مکانیکی سامانه از نظر اتصالات الکتریکی و مکانیکی و تعویض مواردی که عمر انها از نظر نگهداری تمام شده است.
انجام هر دوره از تست های بازرسی نباید مانع از انجام دیگری باشد. و لازم است تست ها توسط افراد مختلف و دارای صلاحیت متناسب با تست انجام گردد.
قبل از طراحی سامانه لازم است که مشورت های لازم با مبادی زیر انجام شود:
1_ متقاضیان اجرای طرح یا طرف های قرارداد برای اطلاع از بودجه و انتظارات
2_ مسئولین ایمنی مستقر در کارگاه یا محل موردنظر
3_ سازمان های نظارتی و ایمنی منطقه
در اینجا مهمترین نکاتی که باید در طراحی سامانه کشف حریق مد نظر قرار گیرد بیان می گردد.
1_ کارکنان: همه کارکنان در محل کار یا ساکنین، اولین منابع اطلاعات برای کشف و اعلام حریق هستند. در مکان هایی که افراد حضور ندارند یا در ساعات تعطیلی این امکان وجود ندارد.
2_ کاشف های خودکار: در کشف خودکار ابتدا بایستی مطالعات لازم محیطی برای بررسی شرایط و ملاحظات مورد نیاز در طراحی انجام گردد. برای کشف خودکار انواع حریق باید از کاشفهای مناسب استفاده گردد.
1_ تهیه نقشه کارگاه و موقعیت قرارگیری دستگاهها و مواد سوختنی و در صورت امکان نشان دادن اطلاعات لازم با رنگ یا کد که در آن نوع ماده سوختنی، دانسیته سطحی و مشخصات دیگر درج گردد.
2_ تهیه اطلاعات لازم فرآیند تولید، شامل مواد مصرفی، نوع مواد سوختنی و خصوصیات آنها مانند فرمول، نقطه جوش، نقطه ذوب، نقطه اشتعال و درجه آتش گیری و در صورت لزوم LEL و UEL همچنین اطلاعات مربوط به شرایط فرآیند تولید مانند درجه درجه حرارت، پخت یا ذوب مواد سوختنی، جابجایی مواد مذاب و مشتعل و هر اطلاعاتی که می تواند مهم باشد.
3_ تهیه اطلاعات مربوط به سامانه الکتریکی و محل عبور خطوط برق، گاز و مایعات قابل اشتعال
4_ اطلاعات مربوط به مقاومت سازه ها در مقابل حریق
5_ تعیین نقاطی که بیشترین پتانسیل وقوع حریق را دارند و تشخیص نوع حریق احتمالی
6_ تعیین سیر طبیعی جریان هوا و انتقال ذرات معلق و تردد افراد روی نقشه
7_ بررسی فراوان ترین و اولین محصول حریق کارگاه (گرما- دود- شعله- گاز)
8_ تعیین مناسب ترین نوع کاشف با توجه به اطلاعات جمع آوری شده و بودجه مورد نیاز برای تجرای طرح
9_ تعیین ارزش و اهمیت دستگاهها و کالاها و درجه بندی آنها باتوجه به ریسک حریق
10_ محاسبه تعداد کاشف با توجه به وسعت کارگاه و ارتفاع محل و نیز محدودیت های نقشه کارگاه: تعداد کاشف حریق مورد نیاز با توجه به محدوده حفاظتی هر نوع کاشف محاسبه و در صورتی که تعداد محاسبه شده کسری از یک کاشف باشد یا در مرحله چیدن آنها مشکل ایجاد شود، لازم است تقریب بالا در تعداد کاشف ها در نظر گرفته شود.
11_ تعیین محل نصب کاشف ها بر اساس پلان و محل دسترسی به محصول حریق متناسب با نوع کاشف: برای تعیین محل نصب کاشف باید ملاحظاتی از نظر کنجها، عمق ها و شیب ها در نظر گرفته شود. حداکثر فاصله کاشف ها تابعی از تعداد آنها و مساحت ناحیه مورد نظر است.
12_ تهیه نقشه و الزامات الکتریکی نصب کاشفها و محل عبور کابل ها تا محل مرکز اعلام حریق: نوع کابل های مورد استفاده و کانال های مربوطه بایستی با توجه به نوع و گسترش حریق و نیز محل عبور باشد. مشخصات کابل ها و انواع آنها باید مطابق با توصیه های استاندارد باشد.
الف) کابل هایی که بعد از اعلام حریق به آنها نیازی نیست و می توانند بعدا تعویض شوند. این کابل ها تحت استاندارد BS-6207 و BS-6387 و BS-6231 می باشند.
ب) کابل هایی که در طی حریق باید به کار خود ادامه دهند. این نوع بایستی دارای پوشش محافظتی باشند که به مدت 30 دقیقه مقاوم به حرارت و نیز مقاوم به صدمات مکانیکی باشند. این گروه کایل ها برای دفعات بعد نیز قابل استفاده می باشند.
1_ محل نصب کلید شستی اعلام حریق روی نقشه با علامت▪و به رنگ قرمز مشخص شود.
2_ محل نصب کلیدهای شستی اعلام حریق باید در محل های دسترسی حداکثر به فاصله 30 متر از هر نقطه شروع حرکت فرد یا به فاصله 30 متر از شستی دیگر باشد.
3_ محل نصب در کنار درب های خروجی و خروج اضطراری، راه پله ها و در محل های قابل دید باشد.
4_ در صورت نیاز تابلوی راهنمای محل در بالای سر هر کلید تحت عنوان کلید اعلام حریق نصب شود.
5_ ارتفاع نصب کلید حداقل 110 و حداکثر 140cm باشد.
6_کلید شستی لازم است به رنگ قرمز بوده و کنتراست لازم را با زمینه داشته باشد.
7_ نور در محل شستی کافی بوده و در محل های تاریک بهتر است چراغ قرمز (دیود نوری) موجود باشد.
8_ کلیه کلیدهای شستی باید از یک نوع بوده و به یک شیوه راه اندازی شوند.
9_ ارتفاع مناسب برای نصب خبر دهنده های صوتی یا نوری 2 متر از کف می باشد.
شرکت آریا ایمن آوات http:/ariyahse.com/
لزوم ارتینگ
در سایتهای کامپیوتری زمین مناسب از دو بابت حائز اهمیت میباشد :
الف ـ حفاظت در مقابل صاعقه و اضافه ولتاژها
ب ـ هم پتانسیل بودن تجهیزات نصبشده در سایت و کارکرد صحیح آنها بخصوص
تجهیزات دیجیتال و انتقال دیتا
با توجه به بکارگیری تجهیزات کامپیوتری جدید لازم است به
موضوع ارت و روش اجرای اصولی آن اهمیت بیشتری داده شود تا در آینده از آسیب
رسیدن به نیروی انسانی و تجهیزات کامپیوتری پیشگیری شده و از عملکرد صحیح
تجهیزات اطمینان داشته باشیم .
[caption id="attachment_7712" align="aligncenter" width="849"] لزوم ارتینگ[/caption]
به منظور حفاظت افراد و دستگاهها ، اضافه ولتاژهای تولید شده در بدنه که
باعث صدمه دیدن دستگاهها و افراد میشود ، همچنین ولتاژهای بسیار زیاد و
خطرناک ناشی از برخورد صاعقه با دکلهای کامپیوتری را باید در جایی خنثی
نمائیم . به همین منظور استفاده از سیستم ارت و حفاظت از تجهیزات بسیار
لازم و ضروری است بعلاوه با افزایش استفاده از سیستمهای دیجیتالی و حساس ،
لزوم بازنگری در طراحی ، نصب و نگهداری سیستمهای حفاظتی گراندینگ وجود دارد
. به طور خلاصه اهداف بکارگیری سیستم ارتینگ یا گراندینگ عبارتند از :
الف ـ حفاظت و ایمنی جان انسان
ب ـ حفاظت و ایمنی وسایل و تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی
ج ـ فراهم آوردن شرایط ایدهال جهت کار
د ـ جلوگیری از ولتاژ تماسی
ه ـ حذف ولتاژ اضافی
و ـ جلوگیری از ولتاژهای ناخواسته و صاعقه
ز ـ اطمینان از قابلیت کار الکتریکی
بطور کلی جهت اجرای ارت و سیستم حفاظتی دو روش کلی وجود دارد که ذیلاً ضمن
بیان آنها ، موارد استفاده و تجهیزات مورد نیاز هر روش و نحوه اجرای هر یک
بیان میگردد .
1ـ زمین عمقی :
در این روش که یک روش معمول می باشد از چاه برای اجرای ارت استفاده می شود.
2- زمین سطحی:
در این روش سیستم ارت در سطح زمین (برای مناطقی که امکان حفاری عمیق در
آنها وجود ندارد) و یا در عمق حدود 80 سانتیمتر اجرا می گردد.
در چه شرایطی از روش سطحی برای اجرای ارت استفاده نمائیم ؟
در مکانهایی که :
ـ فضای لازم و امکان حفاری در اطراف سایت وجود داشته باشد .
ـ ارتفاع از سطح دریا پائین باشد مانند شهرهای شمالی و جنوبی کشور .
ـ پستی و بلندی محوطه سایت کم باشد .
ـ فاصله بین دکل و سایت زیاد باشد .
با توجه به مزایای روش سطحی اجرای ارت به این روش ارجحیت دارد .
الف ـ انتخاب محل چاه ارت :
چاه ارت را باید در جاهایی که پایینترین سطح را داشته و احتمال دسترسی به
رطوبت حتیالامکان در عمق کمتری وجود داشته باشد و یا در نقاطی که بیشتر در
معرض رطوبت و آب قرار دارند مانند زمینهای چمن ، باغچهها و فضاهای سبز حفر
نمود.
ب- عمق چاه
با توجه به مقاومت مخصوص زمین ، عمق چاه از حداقل 4 متر تا 8 متر و قطرآن
حدودا 80 سانتیمتر می تواند باشد. در زمین هایی که با توجه به نوع خاک
دارای مقاومت مخصوص کمتری هستند مانند خاکهای کشاورزی و رسی عمق مورد نیاز
برای حفاری کمتر بوده و در زمینهای شنی و سنگلاخی که دارای مقاومت مخصوص
بالاتری هستند نیاز به حفر چاه با عمق بیشتر می باشد. برای اندازه گیری
مقاومت مخصوص خاک از دستگاههای خاص استفاده می گردد. در صورتی که تا عمق 4
متر به رطوبت نرسیدیم و احتمال بدهیم در عمق بیشتر از 6 متر به رطوبت
نخواهیم رسید نیازی نیست چاه را بیشتر از 6 متر حفر کنیم . بطور کلی عمق 6
مترو قطر حدود 80 سانتیمتر برای حفر چاه پیشنهاد می گردد.
محدوده مقاومت مخصوص چند نوع خاک در جدول زیر آمده است.
باغچهای 5 الی 50
رسی 8 الی 50
مخلوط رسی ، ماسهای و شنی 25 الی 40
شن و ماسه 60 الی 100
سنگلاخی و سنگی 200 الی 10000
[caption id="attachment_7713" align="aligncenter" width="849"] لزوم ارتینگ[/caption]
ج ـ مصالح مورد نیاز
مصالح مورد نیاز و مشخصات آن برای اجرای چاه ارت ( روش عمقی ) و Rod کوبی (
روش سطحی ) در جدول زیر آمده است.
1 میله برقگیر میله برقگیر به طول 5/1متر و قطر آن16 میلیمتر وجنس آن مس خالص و نوک تیزباشد
2 بست میله برقگیر به سیم ارت جهت اتصال میله برقگیر به سیم ارت در نقاطی که ارتفاع دکل حدودا 20 متر باشد
3 یوبولیت جهت استغاده در میله برقگیر
4 بست سیم به دکل سیم نمره 50 را به اندازه های لازم بریده و رشته رشته کرده جهت اتصال سیم ارت به دکل استفاده می نمائیم 5 تسمه آلومینیومی یا مسی در اندازه 3*30*100 میلیمتر عدد بکار گیری با یوبولیت جهت بستن میله برق گیر در دکل های مهاری
6 سیم مسی نمره 50 متر 7 رشته
7 کابلشو نمره 50 جهت اتصال سیستم ارت به شینه داخل سایت و یا اتصال پای دکلهای مهاری و خود ایستا به سیستم ارت
8 لوله پلی اتیلن 10 اتمسفر برای ایجاد پوشش عایق روی سیم مسی در محوطه و محل تردد
9 بست لوله پلی اتیلن همراه پیچ و رولپلاک جهت اتصال لوله پلی اتیلن به دیوار
10 پودر انفجاری cadweld جهت جوش دادن سیم به صفحه یا سیم به میله ROD یا اتصال سیمها به یکدیگردر نقاطی که دسترسی به جوش نقره یا جوش برنج وجودندارد .
11 شینه مسی به ابعاد 3*30*250 میلیمتر برای نصب در داخل سایت و اتصال دستگاهها به آن
12 صفحه مسی 5.*50*50 مورد استفاده در روش عمقی ×
13 مقره همراه پیچ و رولپلاک جهت اتصال شینه مسی به دیوار
14 پیچ و مهره نمره 8 با واشر فنری و تخت جهت استفاده شینه مسی –پلیت-شینه پای دکل و …
15 بست سیم به صفحه مسی به منظورمحکم کردن اتصال سیم روی صفحه مسی
16 بست دو سیم نمره 50 جهت اتصال دو سیم نمره 50 روی زمین
17 پلیت مخصوص اتصال میله برقگیر به دکل برای دکل های خود ایستای 60متری استفاده می گردد.
18 شینه مسی مخصوص پای دکل 3*30*100 برای وصل نمودن پای دکل های خود ایستای 60متری به سیستم ارت
19 میله ROD در روش سطحی استفاده می گردد.
20 بست مربوط به سیم مسی و میله ROD برای اتصال سیم به میله برقگیر یاROD
21 کرپی ابروئی همراه پیچ و مهره برای بستن میله برقگیر به دکل های 100 فوتی و دکل های خود ایستای لوله ای
22 بنتونیت اکتیو کیلو برای روش عمقی و سطحی
23 بست میله برقگیر به پلیت جهت اتصال میله برقگیر به پلیت در دکلهای خود ایستای60متری
× : صفحه مسی به ابعاد 5/.*40*40 سانتیمتر برای مناطق شمالی کشور و
5/0*50*50 سانتیمتر برای مناطق نیمه خشک مانند تهران و 5/0*70*70 سانتیمتر
برای مناطق کویری استفاده شده و محصول کارخانه مس شهید باهنر باشد . از
صفحه مسی با ضخامت 3 یا 4 میلیمتر نیز می توان استفاده نمود.
اتصال سیم به صفحه مسی بسیار مهم می باشد و هرگز و در هیچ شرایطی نباید این
اتصال تنها با استفاده از بست ، دوختن سیم به صفحه و یا … برقرار گردد.بلکه
حتما باید سیم به صفحه جوش داده شود و برای استحکام بیشتر با استفاده از 2
عدد بست سیم به صفحه ( ردیف 15 جدول مصالح مورد نیاز )بسته شده و محکم گردد.
برای جوش دادن قطعات مسی به یکدیگر از جوش برنج یا نقره استفاده شود و در
صورت عدم دسترسی به این نوع جوش از جوش (Cadweld) استفاده گردد .
با توجه به شرایط جغرافیایی منطقه چاهی با عمق مناسب و در مکان مناسب (با
توجه با راهنمای انتخاب محل چاه ارت ) حفر گردد. شیاری به عمق 60سانتیمتر
از چاه تا پای دکل برای مسیر سیم چاه ارت تا برقگیر روی دکل همچنین برای
سیم ارت داخل ساختمان حفر نمائید. در صورتی که مسیر 2 سیم مشترک باشد بهتر
است مسیر دو سیم ایزوله گردند. همینطور مسیر سیمها باید کوتاهترین مسیر
بوده و سیم میله برقگیر و ارت حتی الامکان مستقیم و بدون پیچ و خم باشد و
نبایستی خمهای تند داشته باشد و در صورت نیاز به خم زدن سیم در طول بیش از
50 سانتیمتر انجام گردد.
-ابتدا حدود 20 لیتر محلول آب و نمک تهیه و کف چاه میریزیم بطوریکه تمام کف
چاه را در برگیرد بعد از 24 ساعت مراحل زیر را انجام می دهیم .
2-به ارتفاع 20 سانتیمتر از ته چاه را با خاک رس و یا خاک نرم پر مینمائیم.
3- به مقدار لازم (حدود 450کیلو گرم معادل 15 کیسه 30 کیلو گرمی)بنتونیت را
با آب مخلوط کرده و بصورت دوغاب در میاوریم و مخلوط حاصل را به ارتفاع 20
سانتیمتر از کف چاه میریزیم هر چه مخلوط حاصل غلیظ تر باشد کیفیت کار بهتر
خواهد بود.
4-صفحه مسی را به 2 سیم مسی نمره 50 جوش میدهیم این سیمها یکی به میله
برقگیر روی دکل و دیگری به شینه داخل ساختمان خواهد رفت بنابراین طول سیم
ها را متناسب با طول مسیر انتخاب می نمائیم.
5- صفحه مسی را بطور عمودی در مرکز چاه قرار می دهیم
6- اطراف صفحه مسی را با دوغاب تهیه شده تا بالای صفحه پر می نمائیم
7- لوله پلیکای سوراخ شده را بطور مورب در مرکز چاه و در بالای صفحه مسی
قرار می دهیم و داخل لوله پلیکا را شن میریزیم تا 50 سانتیمتر از انتهای
لوله پر شود این لوله برای تامین رطوبت ته چاه می باشد و در فصول گرم سال
تزریق آب از این لوله بیشتر انجام گردد. لازم بذکر است در مواردی که چاه
ارت در باغچه حفر شده باشد و یا ته چاه به رطوبت رسیده باشد و یا کلا در
جاهایی که رطوبت ته چاه از بالای چاه یا از پایین چاه تامین گردد نیازی به
قراردادن لوله نمی باشد .
8- بعد از قراردادن لوله پلیکا به ارتفاع 20 سانتیمتر از بالای صفحه مسی را
با دوغاب آماد شده پر مینمائیم.
9-الباقی چاه را هم تا 10 سانتیمتر بر سر چاه مانده ، با خاک معمولی همراه
با ماسه یا خاک سرند شده کشاورزی پر می نمائیم و 10 سانتیمتر از چاه را
برای نفوذ آب باران و آبهای سطحی به داخل چاه با شن و سنگریزه پر می نمائیم
. روئ چاه مخصوصا در مواقعی که از لوله پولیکا استفاده نمی گردد نباید
آسفالت شده و یا با سیمان پر گردد.
10-داخل شیار های حفاری شده را با خاک سرند شده کشاورزی یا خاک نرم معمولی
و یا خاک معمولی مخلوط با بنتونیت پر نمائید
شینه داخل ساختمان باید توسط مقره هایی از دیوار ساختمان ایزوله گردد.قطر و
طول شینه بستگی به تعداد انشعابات داخل ساختمان دارد .(تمامی تجهیزات داخل
ساختمان بایستی بطور جداگانه و موازی به این شینه متصل گردد.)
در حالتیکه دکل روی ساختمان قرار داشته باشد سیم میله برقگیر نبایستی از
داخل ساختمان برده شود بلکه باید خارج از ساختمان سیم کشیده شود و همینطور
مسیر عبوری سیم ارت به داخل ساختمان تا شینه ورودی ساختمان باید عایق دار
باشد.
در پای دکل توسط بست ، سیم میله برقگیر به یکی از پایه های دکل خیلی محکم
متصل شود و تا بالای دکل به میله برقگیر متصل گردد. لازم بذکر است مسیر
میله برقگیر از کابلهایی که به آنتنها می روند باید جدا باشد .
هفت روش برای اجرای زمین سطحی وجود دارد که عبارتند از :
1-ROD 2-RING 3-پنجه ای (شعاعی)4-مختلط 5- حلزونی 6- الکتروشیمیایی 7- شبکه ای
اجرای ارت به روش ROD کوبی
مصالح مورد نیاز
مصالح مورد نیاز همانند روش عمقی می باشد با این تفاوت که به جای صفحه مسی
از میله های مغز فولادی 5/1 متری و با قطر 14 میلیمتر و با روکش مس استفاده
می نمائیم.
کانالی به عمق 80 سانتیمتر و عرض 45 سانتیمتر و طول X حفر می نمائیم
طول کانال را به دو روش میتوان تعیین نمود.
الف – اندازه گیری مقاومت مخصوص خاک و انجام محاسبات لازم
ب – به روش تجربی که در ادامه شرح داده می شود.
ج- چنانچه سایت دارای دکل خود ایستا می باشد برای حفر کانال از فاصله بین
اتاق تجهیزات و دکل و همچنین اطراف دکل استفاده شود .(شکل 2)
د- چنانچه دکل روی ساختمان قرارداشته حفاری با در نظر گرفتن اتاق دستگاه و
دکل در مسیری که زمین رطوبت بیشتری دارد انجام گیرد.
ه – پس از آماده شدن کانال 2 میله به فاصله 3متر از یکدیگر در زمین میکوبیم
به گونه ای که حدود 15 سانتیمتر از میله ها بیرون بمانند سپس 2میله را با
کابل مسی یا کابل برق به هم وصل نموده و با دستگاه ارت سنج مقاومت زمین
ایجاد شده را اندازه میگیریم ، چنانچه مقاومت نشان داده شده با دستگاه
بالای 4 اهم بود میله دیگری به فاصله 3 متر از میله دوم میکوبیم و با اتصال
3 میله به هم مقاومت زمین ایجاد شده را اندازه گیری می نمائیم . اینکار را
تا زمانی که مقاومت اندازه گیری شده به زیر 4 اهم برسد ادامه می دهیم بعد
از آنکه به تعداد کافی میله کوبیده شد سیمی را که به شینه مسی نصب شده در
اتاق دستگاه متصل است به تک تک میله ها جوش داده و به سمت دکل میبریم.
و – برای پر نمودن کانال ابتدا با بنتونیت روی سیم مسی را پوشانده (در
زمینهایی که رطوبت کافی ندارند) و سپس با خاک سرند شده کشاورزی یا خاک نرم
کانال را پر می نمائیم.
ز – مقاومت زمین اجرا شده را اندازه گیری نموده و ثبت مینمائیم ( بعد ازپر
کردن کانال مقاومت زمین اندازه گیری شده کاهش خواهد داشت و باید کمتر از 3
اهم باشد.)
نکته : در مناطق سردسیر عمق کانال حفاری شده و بطور کلی مسیر عبور کابل مسی
خیلی مهم می باشد و نباید در معرض یخبندان قرار گیرد . تاثیر کاهش درجه
حرارت بر افزایش مقاومت سیستم زمین به شرح زیر می باشد .
دما بر حسب درجه سانتیگراد میزان مقاومت بر حسب اهم بر متر
20+ 72
10+ 99
0 138
5- 790
روش های دیگر در مناطق کوهستانی و سنگلاخی و مکانهای خاص کاربرد دارد که
بنا به مورد با بازدید از محل و اندازه گیریهای لازم میتواند طرح مناسب
تهیه گردد
اجرای ارت در ارتفاعات
ارتفاعات کشور را با توجه به نوع زمین و خاک میتوان به سه دسته تقسیم کرد.
ارتفاعات خاکی که امکان حفاری و کوبیدن میله مغز فولادی در آنها وجود دارد.
ارتفاعات سنگلاخی که امکان حفاری عمیق در آنها وجود ندارد ولی میتوان شیار
ایجاد کرد.
برای حالت اول : به یکی از روش های حفر چاه یا کوبیدن ROD میتوان سیستم ارت
را اجرا نمود
در حالت دوم شیارهایی بصورت ستاره و پنجه ای ایجاد نموده و تسمه مسی را در
داخل شیار ها خوابانده و برای کاهش مقاومت روی تسمه را با مخلوط خاک و
بنتونیت می پوشانیم .
نکته : کلیه اتصالات در زیر خاک باید به یکدیگر جوش داده شود .
در زمینهای صخره ای که امکان حفاری وجود ندارد با مصالح ساختمانی کانال
ساخته، تسمه مسی را در کف کانال خوابانده و کانال را با بنتونیت پر می
نمائیم . طول کانال یا کانالها باید به اندازه ای باشد که مقاومت اندازه
گیری شده زیر 3 اهم گردد. برای گرفتن نتیجه مطلوب میبایستی داخل کانال
بصورت مصنوعی دائما مرطوب نگهداشته شود.
روش شبکه ای است بدین صورت که ابتدا شبکه شطرنجی با سیم مسی به طول 3+x و
عرض3+y بطوریکه نقاط اتصال به هم جوش داده شده درست کرده سپس با مصالح
ساختمانی آنرا در زمین با بنتونیت به ارتفاع 40cm بطوریکه ابتدا 20cm
بنتونیت ریخته سپس شبکه ساخته شده را قرار داده و روی آنرا هم تا 20cm با
بنتونیت می پوشانیم و انشعابهای لازم جهت دکل و سایت ونقاط دیگر از آن
گرفته میشود متغییر های x و y به میزان مقاومت خوانده شده بستگی دارد .
نکات عمومی و مهم در خصوص سیستمهای ارت
1-کلیه اتصالات با مفتول برنج یا نقره جوشکاری گردد.سطح جوش باید CM 6
باشدو جهت اتصالات وجوشکاری رعایت گردد(در مواردی کدولد توصیه میشود).
2-ازهرپایه دکلهای خودایستا هم فونداسیون دکل توسط سیم مسی و بست مخصوص به
سیستم ارت و هم پای دکل به سیستم ارت جوشکاری گردد.
3-سیم میله برقگیر ازپایه ای که آنتنهای کمتری نصب می شود و با کابلهای روی
لدر حداکثرفاصله را داشته باشد،بدون خمش درمسیر ومستقیما به رینگ داخل
کانال و از کوتاهترین مسیر توسط جوش متصل گردد.
4-میله برقگیر روی دکل در بالاترین نقطه دکل(با رعایت مخروط حفاظتی با
زاویه 45 درجه ) بطوریکه تجهیزات راکاملا پوشش دهد،قرارگیرد و جنس آن تمام
مس با آلیاژ استاندارد به قطرmm 16 و طول آن بستگی به ارتفاع نصب انتنهای
روی دکل دارد.
5-شعاع خم سیم مسی حداقل CM20 وزاویه قوس حداقل 60 درجه رعایت گردد(رعایت
زاویه خمش سیم مسی )
6- پایهها و نقاط ابتداوانتهای لدر افقی به سیستم گراند متصل گردد.
7-کلیه کابلهای ورودی به سالن دستگاه توسط بست گراند به بدنه دکل و ابتدای
لدر افقی(بعد از محل خم شدن کابل)گراند شوند.
8-به هیچ عنوان در روی دکل،جوشکاری صورت نگیرد.
9-اتصال از شبکه گراند سیستم اجرا شده به تانکر سوخت دیزل ژنراتور، تانکر
آب هوایی ، اسکلت فلزی ساختمان و در و پنجره های اتاق دستگاه صورت گیرد.
10-اگر سیستمیازقبلاجرا شده باشد،سیستم قدیم بهجدید در عمقخاک متصل
گردند.
11-سیمارت درروی زمین باید باروکشوسیمداخلکانالها باید بدون روکش و
مستقیم کشیده شود.
12-پرکردن کانال باید با خاک سرند شده کشاورزی یا خاک نرم انجام گردد.
13-ارتفاع نصب شینه مسی CM 50 ازکف تمام شده باشد.
14-شینه داخل اتاق حدالمقدور به چیدمان دستگاهها نزدیک باشد.
15-ازهر دستگاهی جداگانه سیم ارتی به شینه متصل گردد ( قطر و طول شینه
گراند بستگی به تعداد انشعابات آن دارد).
16- در دکلهای مهاری پر ظرفیت ، مهارهای دکل بایستی توسط بست مخصوص به
گراند اتصال یابد.
17- جهت استفاده ترانس برق شهر در ایستگاههای مخابرات بایستی گراند جداگانه
اجرا گردد.
18- در سایتهای کامپوتری جهت اجرای سیستم زمین حتی المقدور بایستی از یک
زمین با سطح یکنواخت ( بدون شیب ) استفاده نمود.
19- در ایستگاهها بین نول و گراند نبایستی اختلاف ولتاژ وجود داشته باشد.
20- در دکلهای پر ظرفیت که ابعاد قسمت بالای دکل بیشتر از m 2 میباشد نیاز
به نصب یک عدد برقگیر اضافی در سمت مقابل برقگیر اول میباشد.
21- در سیمکشی داخل محوطه سایت های کامپوتری برای چراغهای روشنایی و سایر
موارد باید از کابل زمینی استفاده گردد و در ایستگاههای بالای کوه و نقاط
دور از شهر نباید از چراغهای روشنایی خیابانی استفاده شود.
22- استاندارد قابل قبول آزمایش و تحویل اتصال زمین برای سایتهای کوچک
زیر 10 اهم و برای سایت های بزرگ و مهم زیر 3 اهم میباشد.
http://https://ariyahse.comکلمات کلیدی اصلی: چاه ارت، نگهداری چاه ارت، سیستم ارتینگ، مقاومت زمین، بازرسی ارت، ایمنی برق
کلمات کلیدی فرعی: الکترود ارت، مواد کاهنده مقاومت، سیستم زمین، ارتینگ ساختمان، تست ارت
[caption id="attachment_7687" align="aligncenter" width="846"] دستورالعمل نگهداری چاه ارت[/caption]
چاه ارت یا سیستم ارتینگ، یکی از اجزای بسیار مهم در تأمین ایمنی الکتریکی ساختمانها، تأسیسات صنعتی و تجهیزات الکترونیکی است. وظیفه اصلی چاه ارت، هدایت جریانهای نشتی، جریانهای صاعقه یا اضافهولتاژها به زمین است تا از آسیبهای جدی به افراد و تجهیزات جلوگیری شود.
اما صرفاً نصب یک چاه ارت کافی نیست؛ بلکه نگهداری صحیح و دورهای از این سیستم، نقش حیاتی در حفظ عملکرد مناسب آن دارد. با گذشت زمان، عوامل طبیعی مانند خوردگی الکترودها، خشک شدن خاک، یا افت کیفیت مواد کاهنده، میتوانند مقاومت سیستم ارت را افزایش داده و کارایی آن را به شدت کاهش دهند.
نکته: افزایش مقاومت زمین نشانهای از افت عملکرد چاه ارت است و باید سریعاً بررسی شود.
[caption id="attachment_7689" align="aligncenter" width="750"] دستورالعمل نگهداری چاه ارت[/caption]
در صورت مشاهده این علائم، نیاز فوری به بازرسی و اصلاح سیستم ارت وجود دارد.
چاه ارت، اگرچه ممکن است دیده نشود، اما ستون فقرات ایمنی برق در هر مجموعهای است. نگهداری اصولی چاه ارت با انجام تستهای منظم، بررسی شرایط فیزیکی و حفظ رطوبت خاک، نه تنها عمر مفید سیستم را افزایش میدهد بلکه جان و مال افراد را از خطرات برق نجات میدهد.
برای خدمات تست، بازرسی و نگهداری چاه ارت به متخصصین مراجعه کنید
اگر به دنبال تیمی مطمئن برای تست و نگهداری چاه ارت هستید، پیشنهاد میکنیم با مجموعههای دارای تاییدیه رسمی و تجربه بالا در حوزه ایمنی برق مشاوره بگیرید. استفاده از تجهیزات استاندارد و تیم فنی متخصص میتواند خیال شما را از عملکرد صحیح سیستم ارتینگ راحت کند.
چاه ارت یکی از مهمترین قسمت سیستمهای الکتریکی است که برای افزایش ایمنی تجهیزات و افراد در برابر باقی مانده ولتاژ و برقگرفتگی به کار میرود. در این مقاله، راه های اجرای چاه ارت، نحوه تست آن با ابزارهای گوناگون مانند فیوز مینیاتوری، مولتیمتر و لامپ وارسی خواهد شد.
[caption id="attachment_7656" align="aligncenter" width="933"] راهنمای جامع اجرای چاه ارت و تستهای لازم آن[/caption]
چاه ارت یک حفاری گود در زمین است که در آن صفحه مسی با مواد کاهنده همانند بنتونیت قرار داده میشود. این سیستم با کاهش ایستادگی زمین، ایمنی الکتریکی را افزایش داده و مانع از برقگرفتگی و صدمه به تجهیزات میشود.
1. حفر چاه ارت
2. نصب صفحه مسی و پر کردن چاه
پس از پر کردن چاه، برای انجام آزمایشهای دورهای از حوضچه ارت یا جعبه آزمایش بهرهبرداری میشود.
[caption id="attachment_7657" align="aligncenter" width="741"] راهنمای جامع اجرای چاه ارت و تستهای لازم آن[/caption]
• مقدار نمایش داده شده باید کمتر از ۵ اهم باشد.
مقدار مقاومت باید کمتر از ۲ اهم باشد.
به منظور تأمین ایمنی ساختمان، ضروری است که تمامی تجهیزات فلزی از جمله ستونها، لولهها، تابلوهای برق و دستگاههای الکتریکی به سیستم ارت متصل گردند. این اتصال به کاهش خطر برقگرفتگی و ارتقاء ایمنی کلی ساختمان کمک میکند.
به منظور تأمین ایمنی ساختمان، ضروری است که تمامی تجهیزات فلزی از جمله ستونها، لولهها، تابلوهای برق و دستگاههای الکتریکی به سیستم ارت متصل گردند. این اتصال به کاهش خطر برقگرفتگی و ارتقاء ایمنی کلی ساختمان کمک میکند.
چاه ارت در تأمین ایمنی الکتریکی اهمیت زیادی دارد. اجرای صحیح آن شامل مراحل حفر چاه، نصب صفحه مسی، به کارگیری مواد کاهنده و انجام تستهای دورهای است. برای اطمینان از عملکرد مناسب، تست چاه ارت با استفاده از روشهایی نظیر تست با فیوز مینیاتوری، مولتیمتر، لامپ و اهممتر صورت میگیرد. همچنین، شرکتهای تخصصی میتوانند در ارزیابی و بهینهسازی این سیستم یاریرسان باشند.
تاورکرین یا جرثقیل برجی یکی از پرکاربردترین تجهیزات در صنعت ساختمانسازی و پروژههای عمرانی است. این دستگاهها برای حمل و جابجایی بارهای سنگین در ارتفاعات بالا استفاده میشوند و به دلیل ابعاد و پیچیدگیهای مکانیکی، نیاز به بازرسی فنی تاورکرین و رعایت اصول ایمنی دارند. عدم رعایت استانداردهای ایمنی میتواند منجر به حوادث جدی و خسارات جبرانناپذیر شود.
در این مقاله به بررسی بازرسی تاورکرین، تست تاورکرین، ایمنی تاورکرین، بازرسیهای قبل و بعد از کار و نحوه صدور گواهینامه تاورکرین میپردازیم.
[caption id="attachment_7651" align="aligncenter" width="1051"] بازرسی تاورکرین راهنمای کامل ایمنی و استانداردهای فنی[/caption]
ایمنی بازرسی تاورکرین یکی از الزامات مهم در پروژههای ساختمانی است. عدم نگهداری صحیح یا انجام ندادن بازرسیهای منظم میتواند باعث شکست سازه، سقوط بار یا حتی واژگونی تاورکرین شود. طبق مقررات استاندارد، تمامی تاورکرینها باید به صورت دورهای تحت بازرسی فنی تاورکرین قرار بگیرند و پس از تأیید سلامت فنی، گواهینامه ایمنی دریافت کنند.
تست تاورکرین شامل بررسی قطعات مختلف این تجهیزات است. برخی از مهمترین بخشهایی که در بازرسی بررسی میشوند عبارتاند از:
[caption id="attachment_7652" align="aligncenter" width="275"] بازرسی تاورکرین راهنمای کامل ایمنی و استانداردهای فنی[/caption]
بازرسیهای قبل و بعد از کار تاورکرین
بازرسیهای قبل و بعد از کار تاورکرین شامل بررسیهای روزانه و چکلیستهای ایمنی است.
برای افزایش ایمنی تاورکرین، رعایت استانداردهای بینالمللی و داخلی ضروری است. برخی از مهمترین استانداردها عبارتند از:
برای اطمینان از ایمنی و عملکرد تاورکرین، بازرسی جرثقیل برجی باید توسط شرکتهای تأییدشده و متخصص انجام شود. پس از انجام بازرسی تاورکرین و اطمینان از رعایت استانداردهای ایمنی، صدور گواهینامه تاورکرین انجام میشود. این گواهینامه تضمین میکند که تاورکرین برای استفاده در پروژههای ساختمانی ایمن و مطمئن است.
بازرسی و ایمنی تاورکرین نقش بسیار مهمی در کاهش حوادث و افزایش بهرهوری پروژههای ساختمانی دارد. رعایت ایمنی و بازرسی تاورکرین، اجرای بازرسیهای قبل و بعد از کار تاورکرین و دریافت صدور گواهینامه تاورکرین از شرکتهای معتبر، اطمینان از عملکرد صحیح این تجهیزات را تضمین میکند. برای حفظ ایمنی کارگاه و جلوگیری از خطرات، اجرای بازرسی جرثقیل برجی و تست تاورکرین بهصورت منظم ضروری است.