دستورالعمل نگهداری چاه ارتچاه ارت

دستورالعمل نگهداری چاه ارت | تضمین ایمنی و کارایی سیستم ارتینگ

کلمات کلیدی اصلی: چاه ارت، نگهداری چاه ارت، سیستم ارتینگ، مقاومت زمین، بازرسی ارت، ایمنی برق
کلمات کلیدی فرعی: الکترود ارت، مواد کاهنده مقاومت، سیستم زمین، ارتینگ ساختمان، تست ارت

[caption id="attachment_7687" align="aligncenter" width="846"] دستورالعمل نگهداری چاه ارت[/caption]

چاه ارت چیست و چرا نگهداری آن مهم است؟

چاه ارت یا سیستم ارتینگ، یکی از اجزای بسیار مهم در تأمین ایمنی الکتریکی ساختمان‌ها، تأسیسات صنعتی و تجهیزات الکترونیکی است. وظیفه اصلی چاه ارت، هدایت جریان‌های نشتی، جریان‌های صاعقه یا اضافه‌ولتاژها به زمین است تا از آسیب‌های جدی به افراد و تجهیزات جلوگیری شود.

اما صرفاً نصب یک چاه ارت کافی نیست؛ بلکه نگهداری صحیح و دوره‌ای از این سیستم، نقش حیاتی در حفظ عملکرد مناسب آن دارد. با گذشت زمان، عوامل طبیعی مانند خوردگی الکترودها، خشک شدن خاک، یا افت کیفیت مواد کاهنده، می‌توانند مقاومت سیستم ارت را افزایش داده و کارایی آن را به شدت کاهش دهند.

دستورالعمل جامع نگهداری چاه ارت

بازرسی دوره‌ای سیستم ارت

• فاصله زمانی پیشنهادی: هر 6 ماه تا 1 سال
• بررسی وضعیت فیزیکی الکترود (میله یا صفحه ارت) و اتصالات آن
• اطمینان از سلامت کابل‌های ارت، بست‌ها و سرکابل‌ها

اندازه‌گیری مقاومت چاه ارت

• انجام تست مقاومت زمین با دستگاه ارت‌تستر (ارت‌متر دیجیتال یا آنالوگ)
• مقدار مطلوب برای ساختمان‌ها: کمتر از 2 اهم
• مقدار مطلوب برای مراکز حساس (دیتاسنتر، بیمارستان‌ها): کمتر از 1 اهم

نکته: افزایش مقاومت زمین نشانه‌ای از افت عملکرد چاه ارت است و باید سریعاً بررسی شود.

مرطوب نگه‌داشتن خاک اطراف چاه ارت

• چاه‌های ارت در مناطق خشک با خطر افزایش مقاومت مواجه‌اند.
• استفاده از مواد کاهنده مقاومت زمین (Bentonite, GEM,...) در صورت نیاز
• مرطوب‌سازی دوره‌ای اطراف چاه با آب یا محلول نمک طبق توصیه متخصص

بازسازی یا نوسازی سیستم ارت در صورت لزوم

• در صورت فرسایش شدید، خوردگی یا غیرقابل استفاده شدن الکترود
• جایگزینی کابل‌ها و بست‌های خورده شده
• افزودن الکترود کمکی یا افزایش عمق چاه در صورت نیاز

مستندسازی نتایج بازرسی و تست‌ها

• تهیه فرم‌ها و چک‌لیست‌های نگهداری برای هر چاه ارت
• ثبت نتایج تست مقاومت زمین جهت مقایسه سالانه و پیشگیری از خرابی‌های ناگهانی

[caption id="attachment_7689" align="aligncenter" width="750"] دستورالعمل نگهداری چاه ارت[/caption]

علائم هشداردهنده در نگهداری چاه ارت

• افزایش ناگهانی مقاومت چاه
• برق‌گرفتگی‌های سطحی در نقاط مختلف ساختمان
• عملکرد نادرست تجهیزات حفاظتی (مانند کلیدهای محافظ جان)
• نشتی برق در بدنه تجهیزات الکتریکی

در صورت مشاهده این علائم، نیاز فوری به بازرسی و اصلاح سیستم ارت وجود دارد.

نتیجه‌گیری: نگهداری، رمز پایداری چاه ارت

چاه ارت، اگرچه ممکن است دیده نشود، اما ستون فقرات ایمنی برق در هر مجموعه‌ای است. نگهداری اصولی چاه ارت با انجام تست‌های منظم، بررسی شرایط فیزیکی و حفظ رطوبت خاک، نه تنها عمر مفید سیستم را افزایش می‌دهد بلکه جان و مال افراد را از خطرات برق نجات می‌دهد.

برای خدمات تست، بازرسی و نگهداری چاه ارت به متخصصین مراجعه کنید

اگر به دنبال تیمی مطمئن برای تست و نگهداری چاه ارت هستید، پیشنهاد می‌کنیم با مجموعه‌های دارای تاییدیه رسمی و تجربه بالا در حوزه ایمنی برق مشاوره بگیرید. استفاده از تجهیزات استاندارد و تیم فنی متخصص می‌تواند خیال شما را از عملکرد صحیح سیستم ارتینگ راحت کند.

تست چاه ارت

تعرفه پشتیبانی سایت

تست چاه ارت به چه صورت است؟

    تست چاه ارت 

در روش تست چاه ارت با ارت تستر یا تست چاه ارت با از  3 میله استفاده می شود ، یکی ازمیله ها را به سیم مسی که بالا آورده ایم وصل میکنیم و 2 تای دیگر را در فاصله  10 و20 متر  بعد از چاه ارت به زمین میکوبیم و بعد مقاومت زمین را تست میکنیم . اما اگر ارت تستر موجود نبود می توانیم با یک عدد فیوز مینیاتوری 10 آمپر، چاه را مورد تست قرار دهیم به این صورت که یک جهت فیوز را به برق و جهت دیگر  فیوز را به سیم چاه ارت متصل میکنیم  و در همان موقع به فیوز برق وصل می کنیم  اگر فیوز قطع شد چاه ارت مقاومت قابل قبولی دارد ولی اگر فیوز قطع نگردید چاه ارت مقاومت بسیار بالایی خواهد داشت.

تست چاه ارت[/caption]

تست چاه ارت یا میله ارتر نباید با روش های قدیمی و مرسوم قدیمی انجام شود ،بایدسعی برآن باشد که با روشهای جدیدتری تست چاه ارت را انجام داد. از جمله این روشها میتوان به روش افت ولتاژ (fall of  potential   ) اشاره کرد

اگر سیستم مورد نظر یا همان X یک میله ارت یا صفحه ارت ساده و یکی باشد الکترود Y را 30 تا 50 متر دورتر از میله چاه ارت می کوبیم و Z را هم وسط یعنی ½C  قرار داده و عدد را می خوانیم, اگر 5 متر الکترود Z را به سمت X نزدیک کرده و عدد دوم را بخوانیم ودر مرحله سوم 5متر به سمت Y رفته و عدد سوم را بخوانیم یعنی الکترود Y روی  30 تا 50 متر هر عددی که امکان کوبیدن باشد، مانده و تغییری نکند ولی الکترود وسط در 3 نقطه حرکت کرده و 3 عدد بدست آید و اعداد خوانده شده نزدیک هم باشند و اختلاف آنها بیش از 5% نباشد میانگین 3 عدد خوانده شده همان R شبکه یا صفحه ارت است , اگر اعداد با هم اختلاف زیادی داشته باشند بایستی C را بیشتر کنیم و آزمایش را تکرار کنیم.

از جمله ابزار تست چاه ارت توسط یک عدد ترانسفورماتور ایزوله ، یک عدد ولتمتر و یک عدد آمپرمتر می باشد.

در این حالت سوند ها را در زمین قرار خواهیم داد و سپس آمپر متر را با ثانویه ترانس سری می نماییم و یک سر آزاد ترانس را به سیم چاه ارت وصل نموده ویک سر آمپر متر را به سوند آخر وصل می نماییم.

یک سر ولتمتر را به سیم چاه ارت و سر دیگرآن را به سوند اول وصل می کنیم سپس اولیه ترانس ایزوله را به برق 220 ولت وصل نموده و مقدار ولت قرائت شده را بر مقدار عدد آمپر متر تقسیم می نماییم.مقدار بدست آمده مقاومت تقریبی چاه ارت ما خواهد بود.

   طریقه تست چاه ارت

1 - آشنایی شما با دستگاه ارت سنج و یا روشهای تست مقاومت چاه ارت

آزمایش مقاومت اجرای چاه ارت با هر دستگاهی میبایست طبق شرایط مذکور در راهنمای آن دستگاه صورت گیرد و نتیجه عددی با توجه به شرایط فیزیکی و زمانی بدست می آید

برای حصول پاسخ صحیح میبایست طبق شرایط یا مفروضات خاص اقدام کرد

در کل نمونه ای از تست چاه ارت به صورت زیر می باشد:

1 - میل آزمایش به فواصل تقریبی 10 و 5 متر از چاه ارت در سطح زمین دست نخورده  قرار میگیرد.

2 - سلامت دستگاه جهت تست چاه ارت را بررسی میکنیم . ( وجود باطری و ولتاژ و جریان تست )

3 – به کمک سلکتور و رئوستا عقربه را به حالت تعادل میرسانیم و مقاومت چاه ارت را می خوانیم

از آنجا که میبایست حوزه مغناطیسی چاه ارت رعایت گردد تا خنثی سازی خطای اتصالی به صورت صحیح صورت گیرد لذا مقدار مقاومت با رعایت شرایط استاندارد ملاک خواهد بود. شما میتوانید با دستگاه ارت تستر میزان اهم چاه ارت را اندازه گیری کنید .

اندازه گیری را میتوان در دو حالت انجام داد :

1-در حالت بسته (رینگ)

در این حالت مقاومت سیستم اتصال به زمین  باید زیر 2 اهم باشد.

2 -در حالت باز

در این حالت مقاومت سیستم اتصال به زمین میتواند تا5 اهم باشد.

در غیر این صورت باید چاه ارت را احیاء کنید.

تست چاه ارت[/caption]

 

روش های تست چاه ارت

برای تست چاه ارت میتوان به سه صورت عمل کرد :

1- توسط دستگاه ارت سنج

در این حالت برای تست چاه ارت دو عدد سوند که جزء لوازم جانبی دستگاه ارت سنج می باشد را در فاصله های مساوی بین 5 تا 10 متر و در یک راستا از چاه در زمین قرار خواهیم داد، لازم به ذکر است جهت تست دقیق ، این فاصله ها حتما برابر باشند بطوری که اگر سوند اول را در فاصله 6 متری از چاه نصب نمودید، سوند دوم را درفاصله 12متری از چاه و یا 6 متری ازسوند دوم نصب نمایید.سپس سه عدد پراپ دستگاه را بترتیب به سیم ارت چاه و سوند اول ودوم وصل نموده و سپس چاه ارت را تست می نماییم .

تست چاه ارت[/caption]

2- توسط یک عدد ترانسفورماتور ایزوله ، یک عدد ولتمتر و یک عدد آمپرمتریی

در این حالت نیز مانند حالت قبل سوند ها را در زمین قرار می دهیم، سپس آمپر متر را با ثانویه ترانس سری می نماییم و یک سر آزاد ترانس را به سیم ارت چاه وصل نموده ویک سر آمپر متر را به سوند آخر وصل میکنیم و یکسر ولتمتر را به سیم ارت چاه و سر دیگرآن را به سوند اول وصل می نماییم سپس اولیه ترانس ایزوله را به برق 220 ولت وصل نموده و مقدار ولت قرائت شده را بر مقدار عدد آمپر متر تقسیم می نماییم .مقدار بدست آمده مقاومت تقریبی چاه ارت ما می باشد.

تست چاه ارت[/caption]

3-دستگاه کلمپی :

مزیت روش اندازه گیری مقاومت زمین با استفاده از کلمپ درمقایسه با روش های دیگر عدم نیاز به تجهیزات اضافه و میخ های کمکی، همچنین سادگی و سهولت در تست و اندازه گیری میباشد.

تست چاه ارت[/caption]

درون کلمپ ارت سنج، جهت اعمال ولتاژ از سیم پیچ فرستنده و جهت اندازه گیری جریان از یک سیم پیچ گیرنده استفاده شده است. برای اندازه گیری با ارت سنج های میله کوب (2، 3 و 4 سیمه ) باید سیستم ارت از زمین جدا شود و دو میله در فاصله های معینی از یکدیگر در زمین کوبیده شوند. در صورتی که شرایط مناسب نباشد، نمی توان از این روش استفاده کرد. در روشی دیگر کلمپ دستگاه ارت سنج را دور سیم یا میله منتهی به چاه ارت انداخته و سپس ولتاژ ثابتی در کلمپ القا می شود، ولتاژ القا شده باعث ایجاد جریان در سیم یا میله منتهی به چاه ارت می شود که در نهایت دستگاه با استفاده از ولتاژ ثابت و جریان ایجاد شده در سیم به صورت خودکار مقدار مقاومت زمین را اندازه گیری میکند . این روش برای اندازه گیری ارتینگ در چاه های  پارالل یا موازی بکار میرود بدین صورت مقاومت سیستم ارت محاسبه می گردد. در واقع برای این روش باید مدار ارت کامل (بسته) باشد.

نتیجه گیری

تست چاه ارت یکی از مراحل حیاتی در ارزیابی عملکرد سیستم‌های ارتینگ است که به منظور اطمینان از کارایی و ایمنی سیستم‌های برقی انجام می‌شود. هدف اصلی از انجام این تست، اندازه‌گیری مقاومت چاه ارت و اطمینان از اینکه مقاومت آن در حد استاندارد و ایمن قرار دارد، است.

برای انجام تست چاه ارت، چندین روش وجود دارد که در هر یک از آن‌ها از تجهیزات متفاوتی استفاده می‌شود. یکی از رایج‌ترین روش‌ها استفاده از دستگاه ارت سنج است. در این روش، سوندها در فواصل مشخصی از چاه ارت قرار می‌گیرند و مقاومت آن با استفاده از دستگاه ارت سنج اندازه‌گیری می‌شود. معمولاً این فاصله‌ها باید بین 5 تا 10 متر باشد تا نتایج دقیق‌تر حاصل شود. در این روش، مقاومت زمین از طریق مقایسه ولتاژ و جریان اندازه‌گیری‌شده در این فواصل مشخص می‌شود.

یکی دیگر از روش‌ها استفاده از ترانسفورماتور ایزوله، ولتمتر و آمپرمتر است. در این حالت، ابتدا سوندها در زمین قرار می‌گیرند و دستگاه‌ها به ترتیب به چاه ارت و سوندها متصل می‌شوند. سپس مقدار ولتاژ و جریان اندازه‌گیری‌شده، برای محاسبه مقاومت زمین استفاده می‌شود. این روش نیز به دقت بالا نیاز دارد و برای ارزیابی مقاومت سیستم‌های پیچیده‌تر و بزرگ‌تر مناسب است.

روش دیگر، استفاده از دستگاه کلمپ ارت سنج است. این روش به دلیل سادگی و عدم نیاز به تجهیزات اضافی مانند میله‌ها و سوندها، در بسیاری از مواقع ترجیح داده می‌شود. در این روش، کلمپ به دور سیم یا میله چاه ارت قرار می‌گیرد و با اعمال ولتاژ ثابت و اندازه‌گیری جریان، مقاومت زمین محاسبه می‌شود. این روش به خصوص برای سیستم‌های ارتینگ موازی کاربرد دارد و از دقت مناسبی برخوردار است.

مهمترین نکته در انجام تست چاه ارت این است که در تمامی روش‌ها، باید شرایط محیطی و فیزیکی صحیح رعایت شود تا نتیجه‌گیری دقیقی حاصل گردد. به‌عنوان‌مثال، در تست‌های میله‌ای، فاصله بین سوندها باید دقیقاً رعایت شود تا از بروز خطا در اندازه‌گیری جلوگیری شود. همچنین باید توجه داشت که مقاومت چاه ارت باید در محدوده‌ای مشخص قرار داشته باشد. طبق استانداردها، مقاومت در حالت بسته نباید از 2 اهم بیشتر باشد و در حالت باز می‌تواند تا 5 اهم قابل قبول باشد. در صورتی که مقاومت چاه ارت از این مقادیر بیشتر باشد، باید اقدامات لازم برای بهبود عملکرد سیستم ارتینگ انجام گیرد.

در نهایت، تست چاه ارت یکی از مراحل ضروری در حفظ ایمنی سیستم‌های برقی است و استفاده از روش‌های دقیق و به‌روز برای انجام این تست، از اهمیت بالایی برخوردار است.

چاه ارت ساختمان و سیستم ارتینگ

اگر صاعقه به ساختمان بزند چگونه دفع می‌شود؟! تا به حال در مورد سیستم ارتینگ ساختمان شنیده‌اید؟! آیا می‌دانید چاه ارت ساختمان چیست و چه کاربردی دارد؟!

اگر بدنه لوازم برقی خانه به طریقی به زمین متصل نباشند، اضافه ولتاژهای تولید شده در بدنه این وسایل باعث صدمه دیدن دستگاه‌ها و افراد می‌شوند. اما این اتصال به چه طریقی انجام می‌شود؟!

تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید تا در مورد کاربرد چاه ارت، نحوه اجرای آن با صفحه مسی، نکات حرفه‌ای و مزایای آن آگاهی کافی به دست آورده و با دست پر از آکادمی عمران خارج شوید.

چاه ارت[/caption]

چاه ارت (Grounding Well) و سیستم ارتینگ (Earthing System) قسمت هایی از سیستم ایمنی ساختمان و تاسیسات الکتریکی هستند که برای محافظت از افراد و تجهیزات در برابر خطرات نا آزموده از برق‌گرفتگی و تکثیر ولتاژ ناخواسته طراحی شده‌اند.

چاه ارت (Grounding Well)

چاه ارت یک حفره یا چاه است که برای رسیدن به تجهیزات الکتریکی به زمین حفر می‌شود. این چاه با نام یک نقطه‌ی وصل شده به زمین با سیستم الکتریکی ساختمان عمل می‌کند و می‌تواند جریانات اضافی یا ناخواسته‌ی الکتریکی را به زمین انتقال یافته می شود.

موارد مهم در طراحی و اجرای چاه ارت عبارتند از:

1. عمق و اندازه چاه:

عمق چاه طبق معمول بین ۳ تا ۱۰ متر است که بسته به جنس زمین و پایداری خاک متغیر است. عمق بیشتر، پایداری زمین را کاهش می‌دهد و ایمنی بیشتری فراهم می‌کند.

2. مواد استفاده‌شده در چاه:

در داخل چاه ارت، از موادی همانند نمک، زغال و بنتونیت برای توسعه هدایت الکتریکی و کاهش پایداری زمین بهره وری می‌شود.

3. الکترود زمین:

الکترود زمین (همانند میله یا صفحه مسی یا گالوانیزه) در داخل چاه گذاشته می‌شود. این الکترود شکل مهمی در اتصال جریان‌های ناخواسته به زمین دارد.

سیستم ارتینگ (Earthing System)

سیستم ارتینگ به مجموعه‌ای از تجهیزات و پیوستگی هایی گفته می‌شود که باعث می‌شود تجهیزات الکتریکی به زمین وصل شوند. این سیستم به‌طورکلی به دو قسمت تقسیم می‌شود:

1. ارتینگ حفاظتی (Protective Earthing): این روش سیستم ارت برای پیشگیری از برق‌گرفتگی افراد طراحی شده است و سبب می‌شود که در صورت نشتی جریان برق، جریان به زمین هدایت شود.
2. ارتینگ عملیاتی (Functional Earthing): این روش ارتینگ برای ثابت نگه داشتن ولتاژ تجهیزات الکتریکی و بازرسی نوسانات الکتریکی مورد بهره وری می‌شود. به‌طور معمول در سیستم‌های الکترونیکی حساس و تجهیزات پیوندی به کار می‌رود.

مزایای چاه ارت و سیستم ارتینگ

حفاظت از جان انسان‌ها: با تخفیف احتمال برق‌گرفتگی، امنیت افراد را فراهم می‌کند.

محافظت از تجهیزات الکتریکی: از تجهیزات الکتریکی در مواجه با اضافه‌بار، نوسانات ولتاژ و صاعقه پشتیبانی می‌کند.

افزایش طول عمر تجهیزات: با کاهش خسارت های ناشی از افزایش ولتاژ، به علت افزایش طول عمر تجهیزات الکتریکی می‌شود.

چاه ارت

نکات اجرایی و محافظتی

تست مقاومت زمین: یکی از نکات مهم در محافظتی چاه ارت، تست دوره‌ای مقاومت زمین است. مقیاس استاندارد مقاومت زمین معمولاً بین 1 تا 5 اهم است.

محافظت چاه ارت: مواد بهره وری شده در چاه ارت (همانند زغال و نمک) با گذشت زمان از بین می‌روند و باید هر چند سال یک‌بار مجدداً شارژ شوند تا سیستم کارایی خود را حفظ کند.

نحوه اجرای چاه ارت

1. حفر چاه: حفر چاه با عمق مناسب و بسته به شروط خاک انجام می‌شود.
2. قرار دادن الکترود: الکترود به درون چاه قرار داده می‌شود.
3. ریختن مواد سازگار: اطراف الکترود با مواد هادی همانند زغال و نمک پر می‌شود.
4. اتصال سیم به الکترود: سیم مسی یا کابل ویژه به الکترود وصل و به سیستم الکتریکی ساختمان متصل می‌شود.

اجرای صحیح سیستم ارتینگ و چاه ارت از مورد های ضروری برای هر ساختمانی است که به ایمنی و استواری سیستم الکتریکی کمک می‌کند.

بازرسی فنی و ایمنی انواع جرثقیل و لیفتراک